Кыргызстандын саламаттыкты сактоосун санариптештирүүнүн жаңы этабы

20.02.2023

Кыргызстандын саламаттыкты сактоо системасы эки жаңы маалыматтык системага ээ болду -  Электрондук медициналык карта (ЭМК) жана Маалыматтык маалыматтарды башкаруу маалыматтык системасы (ИСУЛД).

ИСУЛД жана ЭМК – бул USAID «Кургак учукту айыктыруу» долбоорунун техникалык жардамы менен жүргүзүлүп жаткан Кыргызстандын кургак учукка каршы кызматын комплекстүү санариптештирүүнүн бүлөгү болуп саналат. Өткөн жылдын күзүндө Саламаттыкты сактоо министрлиги кургак учукка каршы кызмат көрсөтүү системасында өздөрүн жакшы көрсөткөн эки системаны – ЭМК жана ИСУЛДду саламаттыкты сактоонун барына жайылтуу чечимин кабыл алган. Саламаттыкты сактоо министрлигинин өтүнүчү боюнча «Кургак учукту айыктыруу» долбоору ушул эки системаны Электрондук саламаттыкты сактоо борборуна (ЭССБ) акысыз берген, алар биринчи кезекте аны Улуттук госпиталдын базасында байкап көрүштү.

ЭССБнын директору Виталий Чумачок айткандай, Улуттук госпиталдын тандалып алынганы «Улуттук госпиталь медицинанын бардык багытты камтыйт, анын 50 бөлүмү бар. 4 айдын ичинде Улуттук госпиталдын 38 бөлүмүнө ЭМК жана ИСУЛД киргизилди, 900дөй киши окутулду. Программа өзүн абдан жакшы көрсөттү, анча-мынча иштеп чыгуулар гана болду».

Бүгүнкү күнү Улуттук госпиталдын бардык окутулган кызматкерлери өзүнүн ишинде алар үчүн жаңы болуп саналган маалыматтык системаны жигердүү колдонушууда: бейтаптардын 13 миң электрондук медициналык картасы түзүлгөн, ИСУЛДда лабораториялык анализдердин 35 миңге жакын жыйынтыктары сакталган.

Терапия бөлүмүнүн башчысы Берметгүл Тюреканова ЭМКнын эң маанилүү артыкчылыктарынын бири бейтаптар жөнүндө маалыматты топтоонун сапаты жогорулаганы деп эсептейт: «Албетте, ЭМК онлайн режиминде врачтарды, медайымдарды, лабораторияларды жана жетекчилерди бири-бири менен бириктирет, муну менен алардын ортосунда өз аракеттенүүгө корогон жумуш убактысын, кагаз менен алектенүүнү кыйла азайтат. Бирок эң маанилүүсү бейтаптын оорусунун бардык таржымалы электрондук түрдө сакаталып калганы. Башкача айтканда кийинки жолу ал бизге же башка бөлүмгө, башка стационарга жатса, биз мурдагы анамнезин, кандай оорулар менен текшерилгенин, кандай дарыларды ичкенин, анын өнөкөт же аллергиялык оорусу бар-жогун көрө алабыз. Бейтапты байкоо, дартты аныктоо жана дарылоону тууралоо – бул абдан ыңгайлуу, динамикасын байкоого, салыштырганга болот».

ЭМК менен бир убакта  саламаттыкты сактоонун баштапкы деңгээлинде лабораторияларда ИСУЛД байкап көрүлдү, көптөгөн артыкчылыктарынын ичнен адистер төмөнкүлөрдү белгилешет:

 - биоматериалды бейтапка уникалдуу штрих-код менен байланыштыруу менен анализдердин аныктыгына, ошондой эле «Түндүк» системасы аркылуу персонификациялоого кепилдик;

 - бейтаптардын анализдеринин жана таржымалынын бирдиктүү базасын түзүү;

- лабораториялык маалыматтарды региондор жана лабораториялар боюнча анализдөө жана аларды графикалык же таблица түрүндө көрсөтүү мүмкүнчүлүгү.

ИСУЛДдун дагы бир талашсыз артыкчылыгы бейтапты дарылоого түздөн-түз таасир берген анализдердин жыйынтыгын ыкчам берүүсү болуп эсептелет. «Филиалдарыбыздан биоматерилдар лабораториялык изилдөөгө бизге келип түшөт, - дейт Бишкек ш. №1 ҮДТнын клиникалык-диагностикалык лабораториясынын башчысы Асель Уголбаева. – Эми врачтар курьерлер анализдердин жыйынтыгын качан алып келишет деп күтүп отурушпайт. Врач каалаган электрондук түзүлүштөн бейтаптын ИНН толтурар менен маалыматтык система анализдердин жыйынтыгын берет. Ал эми дарт канчалык тез аныкталса, бейтап үчүн ошончолук жакшы».

ЭССБ пилоттук тажрыйба ЭМК жана ИСУЛДду өлкөнүн башка саламаттыкты сактоо уюмдарына жайылтууну пландоого мүмкүндүк бергенин белгилейт.

Ал убакта жакындагы тажрыйба аталган маалыматтык системалар саламаттыкты сактоонун кайсы гана керектөөсү болбосун жеңил ыңгайлашарын көрсөттү.  COVID-19 пандемиясы учурунда өтө көп көлөмдөгү лабораториялык маалыматтарды каттоо, иштеп чыгуу жана берүү ишенимдүү процессин тездик менен уюштуруу керек болгондо, бул милдетти чечүүгө жөндөмдүү система ИСУЛД экени ачык көрүндү. Бир аз ыкчам иштеп чыгуулардан кийин ал өлкөнүн ондогон мамлекеттик лабораторияларына киргизилип, 2 миллиондой анализдердин жыйынтыктарын чогулткан.